نقش تاب‌آوری شهری در مقابله با کرونا
شیوع ویروس کرونا سبب شد که اهمیت طرح‌های توسعه شهری و مکان‌یابی‌ها و اصول پدافند غیرعامل و همچنین تاب‌آوری شهری در مدیریت شهری بیشتر مشخص شود.
به گزارش خبرنگار ایمنا، مدیریت شهری در ایران به استناد بندهای ۱۵ و ۱۹ از ماده ۵۵ "قانون شهرداری‌ها" در خصوص نقش شهرداری‌ها هنگام شیوع امراض مسری موظف به ارائه برخی خدمات است. این در حالیست که امروزه با افزایش استفاده شهروندان از مکان‌های عمومی لازم است که برای پاکسازی این مکان‌ها و یا وسایل نقلیه عمومی اقدام شود، زیرا داشتن شهر سالم در گرو شهروندان سالم است و از سوی دیگر سلامت عمومی در نشاط شهروندی و افزایش بهره‌وری بهینه از توانمندی‌های شهر و مکان‌ها و فضاهای آن تأثیر مستقیم دارد. در عین حال مدیریت شهری باید با وضع قوانین کارآمد برای استفاده از مکان‌هایی که جنبه عمومی یا همگانی دارد و یا با اجرای قوانین موجود مانند قانون منع استعمال دخانیات در مکان‌های عمومی، مجموعه‌ای از ضوابط و مقررات را برای حفظ سلامت شهروندان ایجاد کند؛ البته اعضای شوراهای شهر نیز باید بر اساس ماده ۸۱ قانون شوراهای اسلامی شهر و روستا، وظایف خود را در این زمینه انجام دهند.
مقابله با کرونا بر اساس اصول تاب‌آوری شهری
بر اساس آنچه گفته شد، مدیریت شهری باید در مسیر پیشگیری از ایجاد و شیوع امراض گام بردارد؛ البته یکی از مواردی که امروزه در قالب نظریات تخصصی حوزه شهرسازی مطرح شده، افزایش تاب‌آوری شهری است که اجرای دقیق اصول آن، ضمن پیشگیری از شیوع امراض واگیردار، راهبردهایی را جهت مهار بحران ارائه می‌کند.
در شرایط فعلی مدیریت شهرها در ذیل مفهوم تاب‌آوری، برای کاهش آسیب‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا نیز می‌توانند مجموعه اقداماتی را انجام و شهرها به محل‌هایی امن‌تر برای زندگی و سکونت شهروندان تبدیل کنند. در واقع نگرش تاب‌آوری، نسبی، دووجهی و قیاسی میان یک سامانه، سیستم، اجتماع محلی، گروه و خانواده است که دارای توانایی بازگشت به گذشته، بعد از مواجهه با مشکلات را دارند؛ به عبارت دیگر هر زمانی که یک سیستم، گروه، خانواده، اجتماع و یا شهری دچار آسیب‌هایی از انواع مختلف کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی شود و این امکان نیز وجود داشته باشد که به شرایط قبلی خود بازگردد، زیرساخت‌ها نیز متحمل کمترین آسیب و خسارت می‌شود.
اهمیت طرح‌های شهری در مهار بیماری‌ها
یکی دیگر از موضوعات مبتلابه در حوزه مدیریت شهری، استفاده بهینه از طرح‌های توسعه و عمران شهری به ویژه در امر مکان‌یابی و استفاده بهینه از عملکردها و توزیع مناسب خدمات است که می‌تواند در کاهش آسیب‌پذیری ناشی از بحران‌هایی مانند شیوع ویروس مؤثر باشد و امکان ابتلاء و شیوع آن را به صورت چشمگیری کاهش دهد.
متأسفانه پیشگیری از شیوع آلودگی‌ها و ویروس‌ها در سالیان اخیر با غلبه نگرش اقتصادی تا حدودی در طرح‌های جامع و تفصیلی مورد غفلت واقع شده است. مکان‌یابی فضاهای قرنطینه و بیمارستان‌های مخصوص با فاصله مشخص از شهرها که امکانات دسترسی به آن‌ها از قبیل بزرگراه‌ها و فرودگاه‌ها وجود داشته و با بافت مسکونی و خدماتی نیز فاصله مناسبی داشته باشد، باید در طرح‌های شهری مورد نظر باشد. نکته دیگر که نباید مورد غفلت قرار بگیرید، آموزش و توانمندسازی مدیریت شهری در زمینه مقابله با بیماری‌های ویروسی است که علاوه بر پیشگیری از شیوع در ارائه خدمات مناسب درمانی نیز مؤثر است.
به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت، در مورد معضل شیوع ویروس کرونا مدیریت شهری با استفاده از راهبرد کلی تاب‌آوری و افزایش آن در شهرها می‌تواند ضمن ایجاد شهری مناسب برای زندگی در حوزه پیشگیری و ارتقای خدمات درمانی نیز نقش مؤثری داشته باشد. امروزه با افزایش روند شهرنشینی، نقش مدیریت شهری بر اساس وظایف مندرج در قوانین و مطالبه‌گری شهروندان بیشتر نمود می‌کند. شیوع ویروس کرونا سبب شد که اهمیت طرح‌های توسعه شهری و مکان‌یابی‌ها و اصول پدافند غیرعامل و همچنین تاب‌آوری شهری بیشتر مشخص شود. البته در شرایط فعلی نیز در زمینه جلوگیری از شیوع ویروس، استفاده از روش‌هایی مانند تنظیف فضاهای و وسایل نقلیه عمومی که در حوزه اختیارات مدیریت شهری است، می‌تواند مانع شیوع بیشتر این بیماری شود.
یادداشت از: حامد اخگر، دکترای شهرسازی