در ایران پدیده حاشیه نشینی مانند سایر نقاط دنیا با روند آرامی‌شکل گرفت، با این حال وقوع آن را اندیشمندان در ادوار مختلف بررسی کرده‌اند، ولی آنچه مشترک‌القول بوده افزایش و رشد فزاینده این موضوع در دهه 1340 است، این در حالی است که لزوم برخورد منطقی و اصولی با این پدیده باید در سطوح مختلف جدی تلقی شود. توانمندسازی یکی از راهبردهایی است که می‌تواند برای ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی‌مدنظر قرار گیرد. این راهبرد که در دهه 80 از قرن بیستم مطرح شده و تاکیدی بر محوریت باهمستان و افزایش مشارکت با تاکید بر توانایی‌های ساکنان و استفاده از پتانسیل‌های آنها دارد. بنابراین توانمندسازی، مناسب‌ترین الگوی مشارکت مردم در بافت‌های حاشیه‌ای است. از آنجا که الگوی توانمندسازی مبتنی بر راهبرد سیاستی از پایین به بالاست و در حول تفکر مشارکت‌های اجتماعی قوت گرفته وچارچوب قانونی و اصولی را برای افزایش کارآیی اقتصادی و اجتماعی در بخش‌های مختلف شهری مطرح می‌کند، بنابراین می‌توان مدنظر داشت که این راهبرد در سکونتگاه‌های غیررسمی بتواند بسیار مفید واقع شود و این امر را می‌توان در دو مقوله مشاهده کرد. اول، از منظر اجتماع سکونتگاهی غیررسمی‌به عنوان سکونتگاه‌های گماینشافت که در آن روابط بین افراد در سطح وسیعی وجود ندارد و هویت افراد مشخص است. دوم، آنکه قشر مهاجر وارد شده به این نوع از سکونتگاه‌ها معمولا سعی می‌کنند که روابط سنتی خود را حفظ کنند که این امر در شکل گیری دلیل اول بسیار تاثیرگذار است. در این راستا می‌توان این سکونتگاه‌ها را در امر دیگری نیز بررسی کرد و آن آسیب پذیری این نوع از سکونتگاه‌ها در مواقع مخاطرات و بالاخص مخاطرات غیرطبیعی است. بر اساس آمار رسمی، پس از جنگ جهانی دوم، حمله به بخش‌های مسکونی شهر 70 درصد کاهش داشته است، با این حال جنگ هشت ساله تحمیلی ایران و عراق نشان داد که دشمن در موقع جنگ، دست به هر عمل ضد بشری خواهد زد، از این رو بسیار مهم است که رویکرد مناسبی در افزایش توان دفاع غیرعامل در مواقع بحران در این سکونتگاه‌ها با توجه به استفاده از مصالح ناپایدار و تراکم جمعیتی بالا داشته باشیم.پدافند غیرعامل به عنوان راهبرد اساسی در برخورد عمومی‌با سوانح طبیعی است. در این میان توانمندسازی نیز به صورت عمومی‌با توجه به پتانسیل‌های مکان و افراد به توانمندی توأمان فرد و محیط می‌پردازد، بنابراین برخورد توامانی این دو نظر به صورت اطلاق پدافند غیرعامل توانمند در این یادداشت اشاره شده است، همچنین در اولویت نگاه متناسب با شهرهای مختلف پدافند غیرعامل متناسب با شهر، موقعیت و اماکن حساس و حیاتی موجود در آن عمل خواهد کرد و این امر با توجه به هزینه بالای پدافندغیرعامل در اجرا به نظر امری منطقی می‌رسد، پس سوال اساسی این است که سایر محلات یا شهرها چگونه عمل خواهند کرد؟با توجه به اینکه ریسک زندگی در این شهرها نسبت به سایر شهرها پایین تر است و این امر صرفا با توجه به مقوله پدافند بیان شده است، بنابراین می‌توان با بهره‌گیری از توانمندسازی با استفاده از توان‌های محیطی و آموزش‌های فردی، شهرها و محله‌های با اولویت پایین را در راستای پدافندغیرعامل توانمند کرد، این مقوله با توجه به بحث سکونتگاه‌های غیررسمی‌از قابلیت طرح برخوردار است. در همین راستا استفاده از توان گروه‌های مختلف و سوق دادن آنها در یک راستای مشخص می‌تواند رسیدن به هدف را تسری بخشد؛ «توانمندسازی شرایطی را فراهم می‌کند که با تکیه بر ظرفیت‌های درونی و اولویت بندی افراد توسط خودشان بهبود یابند»شکوئی این تفکر را برگرفته از ریشه‌های پلورالیسم می‌داند و بیان می‌کند که«در این رویکرد همه گروه‌ها باید همسو و هم جهت باشند و هیچ‌کدام بر دیگری برتری نگیرد». سکونتگاه‌های غیررسمی‌معمولا در برخورداری از اماکن یا مناطق حساس ضعیف هستند، این در حالی است که ساختار کالبدی این محله‌های شهری و بافت روستایی حاکم در آنها می‌تواند در مواقع بحران آمار ناشی از تلفات را افزایش دهد، بنابراین با فرض تغییر آرام این مناطق و تاکید بر پویایی اقتصادی این محله‌های شهری،راهبرد پدافند غیرعامل نیز باید در جهت افزایش توان محیطی در مقابل سوانح غیرطبیعی در دستور کار قرار گیرد. در این نظر، توانمندسازی می‌تواند با الگوی پدافندغیرعامل ارائه شود و ضمن رویکرد کالبدی بر محیط یا محلات می‌تواند مباحث پدافندغیرعامل را در این مسیر و در راستای ساماندهی کالبدی بافت سکونتگاه‌ها شکل دهد. در این روش با توجه به طولانی بودن زمان اجرا، آموزش در اولویت است که در طول پروژه باید به صورت هم‌زمان و تا انتهای کار صورت پذیرد، در همین راستا و در سطح اول فارغ از بحث آموزش ساماندهی مبادی ورودی نیز در دستور کار است و در سطح دوم علاوه بر ارتقای کیفی ساختمان‌ها،بخش آموزش نیز به تشکل‌های اجتماعی واگذار می‌شود، مانند مساجد، دانشجویان و...و در سطح سوم با توجه به اهمیت مناطق شهری و تراکم جمعیتی به ساخت ساختمان‌هایی با قابلیت طرح به عنوان سنگر در مواقع بحران پرداخته خواهد شد.
حامد اخگر /شهردار کلیشاد و سودرجان